Кананічная візітацыя Брэсцкага манастыра (пераклад з лаціны)

Яна праверыла захаванне манаскіх правілаў, стан царквы, рызніцы і кляштарных афіцынаў, а таксама выкананне рэлігійных абавязкаў і задавальненне айцоў і братоў сваім пакліканнем, і выяўленыя недахопы былі агучаны для разгляду і выпраўлення. Матэрыял перакладзены з лаціны (перакл. Анна Паўлоўская). Пад архіўнай копіяй старонкі знаходзіцца пераклад.

[52]:

Кананічная візітацыя Берасцейскага манастыра, які быў заснаваны, як лічыцца, у 1634 годзе, 

пад апекай найяснейшага Рафаэля Корсака, біскупа пінскага, і Габрыэля Яленскага, земскага суддзі берасцейскага, здзейсненая мной, Фёдарам Растоцкім, правінцыялам літоўскай правінцыі ордэна святога Васілія вялікага, 

у сакавіцкія дні.

Склікаўшы агульны сход айцоў і братоў, мы звярнуліся да ўсіх з кароткай прамовай, якая адпавядала мэце візітацыі, і абвясцілі візітацыю ў Госпадзе, заклікаючы ўсіх сказаць тое, што павінна быць сказана паводле права, але не з нянавісці або злой волі, а з любові і руплівасці аб манаскай паслухмянасці.

Пасля гэтага мы наведалі царкву, пачаўшы з Найсвяцейшы Сакраманту алтары, і выявілі, што часцінкі пад выглядам хлеба належным чынам захоўваюцца ў сярэбранай, знутры пазалочанай скрыначцы. 

Потым мы наведалі алтары і выявілі наяўнасць належных абрусоў і антымінсаў, усіх асвечаных каталіцкімі біскупамі, хоць не ўсе: у двух, адзін з якіх прысвечаны св. Ануфрыю, а другі – сям'і св. нашага айца Васілія, антымінсы не былі знойдзены.

Aкрамя таго, свечнікі на ўсіх сярэбрана-свінцовыя, і большыя, і меншыя, толькі на адным алтары святога Ануфрыя два маленькія з пазалочанай бронзы. 

Мы наведалі таксама рызніцу і знайшлі, што яна мае дастатковую колькасць начынняў і чашаў, усе з іх сярэбраныя і знутры пазалочаныя, некаторыя ж таксама пазалочаныя звонку, таксама дастаткова місалаў, як і ўсіх астатніх прадметаў, неабходных для правядзення Святой Ахвяры.

У іконе Найсвяцейшай Марыі мы знайшлі, што не хапае караляў і сярэбраных ўпрыгожанняў, таму мы перадалі гэта на разгледжанне вельмі вялебнаму айцу настаяцелю, каб ён высветліў, пад якім рызнічым яны зніклі або ці сапраўды справы так выглядаюць, як гэта напісана ў інвентары.

[52v]:

Мы нарэшце наведалі афіцыны кляштара, а менавіта раздаткавую, склад і знайшлі, што іх запасы адпавядаюць таму, што дазваляе беднасць месца. 

Мы таксама наведалі келлі айцоў і знайшлі іх у добрым стане, але дрэнна захаванымі айцамі, якіх мы заклікалі да таго, каб яны больш дбалі пра парадак і чысціню.

Нарэшце, мы выклікалі айцоў і братоў, пачынаючы з апошняга, і задавалі ім пытанні па наступных пунктах:

1. Ці бачная рэлігійная набожнасць у Божым кульце? 

2. Ці ўсе, хто павінен, збіраюцца на Божае служэнне?

3. Ці выконваюцца святыя рытуалы і цырымоніі? 

4. Ці адпраўляецца Імша хаця б у святыя дні?

5. Ці выконваюцца вечныя абавязацельствы за фундатараў і іншыя акалічныя абавязкі? 

6. Ці айцы рэгулярна прымаюць сакраманты і маюць адпаведнага спаведніка?

7. Ці чытаюцца пропаведзі ў вызначаныя часы або хоць бы выкладаецца хрысціянская навука?

8. Ці прысвячаюць манахі час штодня на малітву ў думках і ці праводзяць рахунак сумлення?

9. Ці ўсе і кожны паасобку выконваюць восьмідзённыя медытацыі, як гэта прадпісваюць канстытуцыі?

10. Ці гарыць лямпа перад Найсвяцейшым Сакрамантам?

11. Ці захоўваецца кляўзура і ці няма доступу для жанчын у манастыр?

12. Ці жывуць айцы рэлігійна, і які іх прагрэс у духоўным жыцці, якія сямейныя абавязкі? Сам пакліканы: Ці не сутыкаецца з якімі-небудзь цяжкасцямі або сумневамі ў справах, што датычацца духоўнага жыцця і як ён развіваецца духоўна? Ці задаволены ён сваім пакліканнем?

13. Ці не праяўляюцца ў манастыры парушэнні шлюбаў і правілаў
    [53]:                                                                                  і ці няма сярод рэлігійных асоб скандальных, і ці настаяцель карае непаслухмяных адпаведна правінам?

14. Ці ёсць мір і любоў паміж братамі? Ці сам пакліканы задаволены сваім месцам, кіраваннем і асобамі, з каторымі разам жыве? Ці не церпіць ён ад якіх-небудзь уціскаў і пераследаў, якія шкодзяць любові?

15. Ці ўсе збіраюцца ў  рэфектарыi, і ці праводзіцца там належнае чытанне?

16. Ці захоўваюцца пасты царквы і ці падтрымліваецца цішыня ў звыклых месцах і часах?

17. Ці захоўваецца агульнае [спажыванне] ежы і ці задаволены настаяцель той жа ежай?

18. Ці настаяцель выдзяляе манахам харчаванне і адзенне такое, якое прадпісваюць статуты капітулу?

19. Ці добра ідуць эканамічныя справы манастыра? І ці не былі некаторыя рэчы несправядліва адкінуты або занядбаны?

20. Ці выкарыстоўваюцца маёмасць, даходы і дабрачынныя ахвяры манастыра на яго карысць і дабрабыт братоў?

21. Ці госці прымаюцца з прыкладнай сціпласцю?

22. Ці настаяцель з любоўю адносіцца да хворых? Ці атрымліваюць хворыя патрэбную дапамогу і ці ёсць хворыя, якія не маюць патрэбы ў дапамозе?

23. Ці не патрэбны пакліканай асобе нейкія неабходныя рэчы, якія павінны быць прадстаўлены ў адпаведнасці са звычайнымі і належнымі правіламі?

[53v]

Такім чынам першым быў пакліканы брат Гаўдэнцій Пяркоўскі, узрост якога 30 гадоў, якія споўняцца 30 ліпеня, час ад манаскай прафесіі 4 гады – споўняцца каля свята св. Пятра, час знаходжання ў берасцейскім манастыры – адзін год і пяць месяцаў, яшчэ не поўных. Спытаны, ён адказаў:

1. : так

2. : так, калі няма перашкод, згодных з правам

3. : так

4. : так

5. : не ведае 

6. : так

7. : так 

8. : так, рахунак сумлення не практыкуе 

9. : так

10. : гарыць, але толькі ў час набажэнстваў

11. : так

12. : так, кожны займаецца сваімі справамі; пакліканы задаволены сваім пакліканнем. Няма нічога, пра што ён палічыў бы патрэбным духоўна прызнацца.

13. : няма ніякіх парушэнняў 

14. : так, ён задаволены месцам, кіраваннем і асобамі, якія разам жывуць. Ніхто не можа нікога абражаць 

15. : так, не заўсёды мелі чытанне ўзімку 

16. : так

17. : так

18. : так, што датычыцца харчавання; што датычыцца адзення, не так, бо нават за мінулы год не было выдадзена 

19. : так

20. : не ведае

21. : так

22. : ніхто не хварэў

23. : нічога не трэба 

[54]

Другім быў пакліканы айцец Маўрыцы Ліпінскі, узрост якога больш менш 50 гадоў, час ад манаскай прафесіі каля 20 гадоў, час знаходжання ў берасцейскім манастыры – адзін год і пяць месяцаў яшчэ не поўных. Спытаны, ён адказаў:

1. : так

2. : так

3. : так

4. : так

5. : так 

6. : так

7. : так 

8. : малітва ў думках выконваецца з самай раніцы, але рахунак сумлення не праводзіцца 

9. : так

10. : не гарыць заўсёды, але толькі ў час набажэнстваў

11. : так

12. : так, кожны робіць, што можа. Пакліканы задаволены сваім пакліканнем. Нічога няма, пра што ён палічыў бы патрэбным духоўна прызнацца

13. : няма ніякіх парушэнняў 

14. : так, ён задаволены кіраваннем, але не месцам, якое ён хацеў бы змяніць, бо не можа вытрымаць адзін хор. Акрамя таго, ён задаволены тымі, хто жыве з ім, ад якіх не церпіць ніякіх непрыемнасцяў 

15. : так 

16. : так

17. : так

18. : так, што датычыцца харчавання; адзення пакуль не атрымалі

19. : так

20. : так

21. : так

22. : хворыя не маюць камфорту 

23. : мае патрэбу ў адзенні і ў змене адзення 

[54v]

Трэцім быў пакліканы вялебны айцец Базыль Ягадзінскі, спавяднік берасцейскі, узрост якога 59 гадоў, якія споўняцца на свята св. Бенедыкта, час ад манаскай прафесіі 41 год пачаўся, час знаходжання ў берасцейскім манастыры – два гады, споўняцца ў красавіку. Спытаны, ён адказаў:

1. : так; толькі ў святочныя дні, у якія часам павінны спявацца дзве імшы, часам прапускаецца

2. : так, калі няма перашкод, згодных з правам

3. : так

4. : так

5. : так 

6. : так

7. : так 

8. : малітва ў думках заўсёды праводзіцца з самай раніцы, але рахунак сумлення не практыкуецца, калі толькі не ў прыватным парадку  

9. : так, толькі вялебны айцец настаяцель не завяршыў дзень [васьмідзённай медытацыі], калі пасля дня або чатырох дзён быў захоплены хваробай 

10. : толькі падчас набажэнстваў запальваецца лампада перад Найсвяцейшым Сакрамантам

11. : так

12. : так, кожны займаецца сваімі адпаведнымі справамі. Пакліканы задаволены сваім пакліканнем. Няма нічога, пра што ён палічыў бы патрэбным духоўна прызнацца

13. : няма ніякіх парушэнняў 

14. : так, пакліканы задаволены кіраваннем і месцам, настаяцелем і тымі, хто жыве з ім, ад якіх ён не церпіць ніякіх уціскаў 

15. : так. Аднак чытанне ўзімку не заўсёды праводзіцца, бо яны не ядуць у адным і тым жа пакоі

16. : так – у адносінах да пастоў, але не – у адносінах да цішыні, дзеля якой раней не білі, і таксама не б’юць дзеля спажывання піва

17. : так

18. : з ежы ён задаволены, хоць не заўсёды ўсё добра, бо кожны бачыць, што немагчыма забяспечыць рэгулярнае харчаванне ў часы навалаў.                  [55]                  Адзенне ён таксама атрымаў у мінулы год і спадзяецца, што атрымае яго і ў гэты год

19. : наколькі магчыма кіраваць маёмасцю

20. : так

21. : здаецца, на напоі для гасцей часам выдаткоўваецца больш, чым трэба было б

22. : не было нікога цяжка хворага  

23. : пакліканы не мае патрэбы ні ў чым 

Чацвёртым быў пакліканы вялебны айцец Алімпій Зайкоўскі, узрост якога 33 гады, якія споўняцца ў чэрвені, час ад манаскай прафесіі 14 гадоў, якія споўняцца ў жніўні, час прабывання з тытулам прапаведніка і вікарыя – два гады і шэсць месяцаў. Спытаны, ён адказаў:

1. : так

2. : так

3. : так, у спеваных імшах прапускаецца літанія, якая ідзе перад Апостальскім сімвалам веры

4. : так

5. : так 

6. : так

7. : так 

8. : медытацыя праводзіцца заўсёды з раніцы, рахунак сумлення практыкуецца ў прыватным парадку  

9. : так, толькі вялебны айцец настаяцель не завяршыў дзень [васьмідзённай медытацыі], калі пасля дня або чатырох дзён быў захоплены хваробай 

10. : лампада перад Найсвяцейшым Cакрамантам часам гарыць, часам не гарыць, таму што братэрства, абражанае на благое фінансавае кіраванне вялебнага айца Васютыньскага, не жадае клапаціцца пра культ царквы

11. : так

12. : так, кожны займаецца сваімі адпаведнымі справамі. Пакліканы задаволены сваім пакліканнем. Нічога няма, пра што ён палічыў бы патрэбным духоўна адкрыць                    [55v]              

13. : няма ніякіх парушэнняў 

14. : так, пакліканы задаволены месцам, кіраваннем і тымі, хто жыве з ім, ад якіх ён не церпіць ніякіх уціскаў 

15. : так, хоць чытанне не заўсёды праводзіцца

16. : так, дзеля цішыні звычайна не б’юць

17. : так

18. : так. Адзенне ў гэтым годзе яшчэ не выдавалася 

19. : брат-аканом не здольны кіраваць унутранай эканоміяй

20. : так

21. : так

22. : так  

23. : не мае патрэбы ні ў чым

Пятым быў пакліканы вельмі вялебны айцец Януарый Гаўрыловіч, берасцейскі настаяцель, узрост якога 41 год, нядаўна споўніўся, час ад манаскай прафесіі – каля 20 гадоў, час прабывання ў берасцейскім манастыры – тры гады, споўняцца ў чэрвені. Спытаны, ён адказаў:

1. : так

2. : так

3. : так, толькі калі сам адсутнічае, нешта можа здарыцца

4. : так

5. : так 

6. : так

7. : так 

8. : так – што датычыць медытацыі; рахунак сумлення айцы робяць ў прыватным парадку  

9. : так 

10. : не заўсёды гарыць

11. : не захоўваецца, таму што ў пэўны пакой ўпускаюцца паны гэтага ваяводства

12. : так. Задаволены сваім пакліканнем.                 [56]               Нічога няма, пра што ён палічыў бы патрэбным духоўна прызнацца

13. : няма ніякіх парушэнняў 

14. : так, задаволены месцам і манахамі, ад каторых атрымлівае належную пашану 

15. : так, хоць чытанне не заўсёды праводзіцца, калі спажыванне ежы адбываецца не ў трапезнай

16. : так; цішыня не заўсёды захоўваецца

17. : так

18. : адпаведна магчымасцям і беднасці манастыра, вельмі вялебны айцец настаяцель клапоціцца пра забеспячэнне ежай. Адзенне за гэты год пакуль не аплаціў, таму што не мае адкуль

19. : аканом не здольны

20. : так

21. : [госці] прымаюцца ў межах магчымасцяў

22. : так  

23. : не мае патрэбы ні ў чым